Onderhandelen, bezwaar en beroep.
De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) wordt door de gemeenten uitgevoerd. Die hebben een grote beleidsvrijheid. Dat leidt tot soms grote verschillen tussen gemeenten. Voor u komt dat niet altijd rechtvaardig over. Bovendien gelden er eigen bijdragen en zijn er nogal wat beperkingen. Gemeentebudgetten staan immers onder druk. Met tijdig en goed voorbereid onderhandelen kunnen de scherpste kanten vaak worden weggeslepen.
De beperkingen
De landelijke Wmo is onder andere gericht op de "door het college van de gemeente waarvan iemand ingezetene is, te verstrekken ondersteuning van zijn zelfredzaamheid en participatie, voor zover hij in verband met een beperking, chronische psychische of psychosociale problemen niet op eigen kracht, met gebruikelijke hulp, met mantelzorg of met hulp van andere personen uit zijn sociale netwerk voldoende zelfredzaam is of in staat is tot participatie" (artikel 1.2.1.a).
Dit mag in de vorm van "algemene voorzieningen". Indien deze niet toereikend blijken, dient een "maatwerkvoorziening" te worden verstrekt. Dit laatste betreft (volgens artikel 1.1.1) een "op de behoeften, persoonskenmerken en mogelijkheden van een persoon afgestemd geheel van diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen, ten behoeve van zelfredzaamheid en participatie, inclusief het daarvoor noodzakelijke vervoer, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen". Voor een maatwerkvoorziening is een eigen bijdrage mogelijk. Het CAK int de bijdrage en bepaalt het maximum. Uw gemeente is niet tot dat maximum verplicht, maar mag ook een lagere bijdrage vaststellen.
In de gemeentelijke Wmo-verordening wordt bepaald, op welke wijze het vaststellen van maatwerkvoorzieningen plaatsvindt. Daarbij dient het uitgangspunt te zijn dat "cliënten zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving kunnen blijven;" (artikel 2.1.2).
U krijgt dus niet wat u zelf voorstelt, maar wat de gemeente noodzakelijk acht. In de praktijk hanteren de meeste gemeenten de volgende algemene (beperkende) criteria voor subsidiëring.
Goedkoopst compenserend ("adequaat")
Alleen de goedkoopste voorziening om een beperking te compenseren wordt via de Wmo verstrekt. Eigenschappen die een voorziening duurder, maar niet meer adequaat maken, worden dus nooit vergoed. Zoals kosten voor aanvullende, niet ergonomisch noodzakelijke woonwensen. Denk aan bijvoorbeeld meer oppervlak, betere materialen of afwerkingen en dergelijke. Met een pgb kunt u dergelijke zaken aanvullend voor eigen rekening financieren.
Individueel gericht
Een voorziening moet hoofdzakelijk bedoeld zijn voor de persoon met een beperking zelf. Gemeenschappelijke voorzieningen, zoals automatische schuifdeuren voor een centrale hal van een flat bijvoorbeeld, vallen er buiten. Dat geldt ook voor voorzieningen tbv. huisgenoten, zoals een werk- of studeerruimte.
Langdurig noodzakelijk
Beperkingen dienen voor een langere periode (meer dan 6 maanden) nodig te zijn. Een voorziening voor kortere tijd, bijvoorbeeld vanwege een ongeluk, wordt via de Wmo niet verstrekt. Hiervoor bestaan uitleen- en huurmogelijkheden, bv. via zorginstellingen.
Vergoeding nooit achteraf
Onder de Wmo (en vele andere subsidieregelingen) worden nimmer kosten vergoed, welke reeds zijn gemaakt, voordat uw gemeente daarover een subsidiebesluit heeft genomen. Datzelfde geldt voor het aangaan van koop- of huurverplichtingen wanneer de gemeente de beoogde woning nog niet heeft beoordeeld.
Normaal gebruik van de woning
Op dit punt wordt aangesloten bij de voormalige Modelverordening. Er wordt in principe alleen gesproken over "het normaal gebruik kunnen maken van de woning waar men over beschikt. Dit geldt ten aanzien van de woonkamer, slaapvertrekken, keuken, sanitaire ruimten, berging, tuin of balkon". Tot het niveau van sociale woningbouw. Mogelijkheden voor hobby, werk ed. aan huis vallen daar dus niet onder! Evenmin als ruimere aanpassingen in grotere woningen. Ook met de wensen of eisen van overige huisgenoten behoeft in principe géén rekening te worden gehouden. Hoe logisch deze zaken in uw ogen ook mogen samenhangen, de gemeente mag ze uitsluiten....
Niet algemeen gebruikelijk
De definitie van het begrip "algemeen gebruikelijk" ligt niet vast en wordt nogal eens in het nadeel van de aanvrager uitgelegd. De kosten voor aanpassingen, die uitsluitend of voornamelijk door mensen met een handicap worden gebruikt, zijn niet algemeen gebruikelijk en in principe subsidiabel. Een thermostaatkraan wordt daarentegen als "algemeen gebruikelijk" beschouwd en niet verstrekt, "omdat deze gewoon bij de Gamma te koop is". De Wmo-Modelverordening bedoelt er voorzieningen mee, "waarover de aanvrager, gezien zijn individuele situatie, ook zonder zijn beperking zou kunnen beschikken en:
Al met al gaat het om een tamelijk vaag begrip, dat gemeenten bovendien ruimte laat om de reikwijdte naar behoefte uit te breiden. In de praktijk zijn er grote verschillen op dit punt tussen de gemeenten. Hetgeen regelmatig tot discussie leidt.
Een eerlijker uitgangspunt zouden de meerkosten zijn geweest als gevolg van iemands beperkingen. Ongeacht of een voorziening al dan niet regulier te koop is.
Onderhandelen.
Uw eigen idee of bouwplan zal wordt getoetst aan de beperkingen die de Wmo stelt. De gemeente of een door haar ingeschakelde adviseur mag schrappen wat buiten die grenzen valt. Soms komt men met een eigen voorstelschets. Van een voorziening die uitsluitend dient om een normaal gebruik van de woning mogelijk te maken. In de "goedkoopst compenserende" vorm. Daarbij komen doorgaans uw eigen woonplezier of de gebruiksmogelijkheden van de woning in het gedrang. Verlies van tuin, uitzicht, hobbyruimten ed. zijn zeker niet uitgesloten!
Bij het beoordelen van begroting(en) van uw aannemer(s) geldt dit zelfde uitgangspunt. Dus alleen de goedkoopste uitvoeringen, materialen en detailleringen zijn subsidiabel. Uitgaande van het Bouwbesluit, en de sociale woningbouw eisen. Voorzieningen die niet in het Wmo indicatie-advies voorkomen, worden geschrapt. Let op dat er in gemeentelijke kostenramingen soms met "maximaal subsidiabele" eenheidsprijzen wordt gewerkt, die (ver) onder de marktprijzen van aannemers liggen. Ramingen van adviesbureaus zijn ongeschikt voor het vaststellen van een subsidiebedrag. De adviseur behoeft er immers niet zelf voor te bouwen. Een offerte van een bouwbedrijf geeft u deze garantie wel, en vormt dus altijd een betere basis.
Besparingen zijn mogelijk door meerdere offertes op te vragen. En door scherp te onderhandelen. In geval van een pgb ondersteunt uw gemeente u hier niet bij. U draait dan zelf op voor de risico's.
Uiteraard kunt u proberen met de gemeente over hun aanbod te onderhandelen. Doe dit altijd vóórdat er een officiële beschikking verstuurd is! Na verzending van de beschikking is er geen gelegenheid meer tot overleg, maar treedt de juridische molen in werking. Dat vraagt veel tijd en verplaatst de discussie van inhoudelijke naar juridische argumenten.
Met de expertise van een Wmo-deskundige kan vaak worden aangetoond dat bepaalde niet geïndiceerde voorzieningen toch noodzakelijk zijn. Of dat een voorgestelde oplossing in uw situatie niet (voldoende) adequaat is. Dan wel strijdig is met andere (overheids-)eisen, zoals het Bouwbesluit. Bovendien zijn geïndiceerde voorzieningen niet altijd voor het toegekende bedrag te realiseren. Investeren in deskundige ondersteuning is in deze belangrijke fase de kosten zeker waard.
Bezwaar en beroep.
Worden de regels in uw ogen te strak toegepast, dan blijft alleen nog de juridische weg open. Die begint altijd bij de Gemeentelijke Commissie Bezwaarschriften. Deze toetst of de gemeentelijke regelgeving correct is toegepast. Bij een afwijzend besluit kunt u zich vervolgens wenden tot de Arrondissementsrechtbank, en tenslotte de Centrale Raad van Beroep. Beide instanties toetsen uw bezwaar ook inhoudelijk.
Bij een juridische toetsing door de Commissie Bezwaarschriften wordt vooral beoordeeld, in hoeverre de gemeente zich aan haar eigen vastgestelde regelingen heeft gehouden. Dan wel mogelijk fouten gemaakt heeft. Veel minder wordt gekeken in hoeverre de inhoud van deze regelingen overeenkomt met uw rechtvaardigheidsgevoel. Of dat van uw ondersteuners. Heeft de gemeente correct en volgens de regelgeving gehandeld, dan wordt uw bezwaar afgewezen.
Kunt u aantonen dat de gemeentelijke handelwijze niet strookt met haar eigen juridische uitgangspunten, dan kan zij worden verplicht het gewraakte besluit te herzien. Dit wil overigens niet altijd zeggen dat u daarmee uw voorziening krijgt. De gemeente kan bijvoorbeeld ook een nieuwe, beter onderbouwde, afwijzende beschikking opstellen. Waarmee de rechtsgang opnieuw van voren af aan kan beginnen...
Let op, dat u na ontvangst van een afwijzende beschikking, zo snel mogelijk beroep aantekent! Dit dient, zoals altijd in het betreffende stuk vermeld staat, binnen zes weken te gebeuren. Na deze termijn vervalt in principe elk recht op beroep dat u heeft. Heeft u (nog) geen tegenargumenten paraat, stuur dan een "pro forma" bezwaarschrift. In dit (liefst aangetekend verzonden) stuk stelt u beroep in en zegt nadere informatie toe. De Commissie Bezwaarschriften (en in geval van hoger beroep ook de rechtbank) zullen u in de gelegenheid stellen uw stukken aan te vullen, alvorens zij uw aanvraag als "niet ontvankelijk" ter zijde leggen. Intussen heeft u gelegenheid argumenten te verzamelen.
Liefst met ondersteuning van uw patiëntenvereniging, of persoonlijk adviseur. De gerechtelijke weg kan soms jaren duren en een voor u positief resultaat is niet gegarandeerd. U kunt echter op elk moment besluiten uw bezwaar niet verder door te zetten. Wanneer uw situatie tussentijds wijzigt bijvoorbeeld. Of u er gewoon geen trek meer in heeft...
Blijf op de hoogte!
Ir Grootveld op:
