Domotica en omgevingsbesturing.

Ouderen en personen met een handicap kunnen met omgevingsbesturing langer zelfstandig blijven wonen. Zo kunt u bijvoorbeeld door middel van afstandsbediening niet alleen deuren openen en sluiten, maar ook de gordijnen, zonweringen en ramen. Ook de verwarming, ventilatie, radio en televisie kunnen vanuit uw stoel of bed bediend worden. Desnoods zelfs op afstand via telefoon of internet. Ook is het bijvoorbeeld mogelijk, om met één druk op de knop alle apparatuur en/of verlichting uit te schakelen als u het huis verlaat. Zodat er niets aan blijft staan, wat mogelijk een gevaar kan opleveren. Denk aan bv. een kookplaat of koffie-apparaat.

Dmv. goedkope, bij de bouwmarkt verkrijgbare, op afstand bedienbare schakelaars voor verlichting en apparatuur (E-Domotica) is al een eenvoudige omgevingsbesturing te realiseren. Bij meer geïntegreerde systemen liggen combinaties met bestaande, vaak op de zorgmarkt gerichte systemen (RTD Het Dorp, Quo Vadis) voor de hand. Bediening daarvan is mogelijk via individuele, op vrijwel elke beperking toegesneden oplossingen. Via drukknop of smartphone tot bediening met de ogen.

Naast de kosten van de domotica zelf (bediening en sensoren) moet u investeren in "activatoren" (zoals elektromotoren) op alle te bedienen plaatsen, met de bijbehorende voedingsleidingen. In bestaande situaties kan dat flink oplopen. Sensoren en knoppen kunnen vaak zonder ingrijpende verbouwing als draadloze systemen worden gerealiseerd. In nieuwbouw- of renovatie situaties wordt de aanleg van een domotica-infrastructuur gelijk meegenomen. Dit bespaart kosten en maakt latere uitbreiding met nieuwe functies gemakkelijker.

Wanneer er wordt aangebeld, wordt u gewaarschuwd door een geluids-, of eventueel een lichtsignaal. Ideaal voor als u slecht (of geheel niet) ter been bent, televisie- of radiogeluid heeft aanstaan of slechthorend bent. U kunt, waar u ook bent in huis, direct zien wie er voor de deur staat en vervolgens besluiten al dan niet automatisch open te doen. Via een intercom met scherm heeft u contact met de persoon buiten. Zo'n scherm kan aan de slaap- of zitkamerwand gemonteerd zijn, of op de rolstoel. Ook het gebruik van een smartphone of tablet is mogelijk. Naast bel en intercom is er nog een op afstand bedienbaar buitendeurslot nodig. En een elektromotor (activator) om de deur te openen en te sluiten. Er bestaan ontgrendelings- of sleutelsystemen, zodat een zorgverlener van buiten (evt. alleen bij nood) binnen kan komen. Deze voorzieningen kunnen op zichzelf staan, of onderdeel uitmaken van een uitgebreider domoticasysteem.

­

Domotica kan worden toegepast om de veiligheid in huis te verbeteren. Het bekendst is een brandalarm of rookmelder. Eventueel met doorschakeling naar de buren, mantelzorger of de brandweer.

Door middel van een bewegingssensor kan in geval van inbraak een alarm in werking worden gesteld. Een aansluiting op een thuisalarm systeem, met doormelding naar een persoon of organisatie die reageert op een oproep is een oplossing, wanneer een alleenwonende iets overkomt (bv. valt, of een ander ongemak treft). Via sensoren in huis, of een alarmketting kunt u dan contact maken met een bekende, meldcentrale of hulppost. Die kunnen zonodig snel hulp sturen.

Alle genoemde installaties kunnen op zichzelf in huis geïnstalleerd worden, maar ook onderdeel uitmaken van een uitgebreider domoticasysteem.

­

Enkele voorbeelden van voorkomende praktijksituaties. Veel ervan betrof aanvankelijk vooral de (kleinschalige) zorginstellingen. Ook in privéwoningen zullen deze domotica voorzieningen binnen afzienbare tijd op grotere schaal gebruikt gaan worden. Denkt u vast eens na over de volgende mogelijkheden:

• Via automatisch aangaande verlichting tussen slaapkamer en toilet wordt u ondersteund bij het 's-nachts vinden van de weg.
• Wanneer u plotseling hulp nodig heeft, kunt u een alarmoproep doen. Dit kan geactiveerd worden via een knop of zelfs door hard te roepen. Een zorgverlener (in huis of elders) krijgt de melding op telefoon of tablet, waarna u via een spreek-/luisterverbinding met elkaar contact kunt hebben.
• Een mat voor het bed geeft een signaal af zodra u het bed verlaat of ingaat. Zo kunt u bijvoorbeeld gemakkelijk in het donker de weg naar het toilet vinden.
• De woningverlichting of risico-apparatuur zoals een electrische kookplaat kan via een centrale bediening in de dag- of nachtstand worden geschakeld. Dit kan ook in situaties waarin u de woning verlaat (of weer betreedt).
• Wanneer u gedurende een bepaalde instelbare periode niet beweegt, wordt dit via een bewegingsmelder aan een zorgverlener kenbaar gemaakt. In de woning of elders. Bij calamiteiten (u bent bv. gevallen) kan zo tijdig alarm worden geslagen.
• Ook denkbaar zijn toepassingen op afstand, zoals het elders alvast programmeren van cv-thermostaat of oven via internet, voordat u naar huis gaat.

­

Omgevingsbesturing wordt van oudsher geleverd door bedrijven uit de revalidatiebranche, zoals Quo Vadis (voorheen Gewa; www.qvn.nl), Revalidatietechniek Het Dorp (www.rtdhetdorp.nl) of Klein en Melgert (www.kmd.nl). Vaak als aanvulling op hun leveringsprogramma op het gebied van communicatie-apparatuur op (rol)stoel of bed.
De oorspronkelijke "echte" domotica is gebaseerd op een "bussysteem" (centrale computer), dat alle communicatie tussen de aangesloten apparatuur, sensoren en activatoren regelt. Dmv. standaarden kunnen produkten van verschillende fabrikanten in principe door elkaar worden toegepast. In de praktijk lukt dat nog niet altijd. Veel veroudert snel. De ontwikkelingen volgen elkaar op. Het is dan ook verstandig om vooraf de mogelijkheden bij uw leverancier te toetsen. Kijk ook op Ziggo Domotica voor recente ontwikkelingen.

Ook "gewone" installatiebedrijven hebben praktisch toepasbare domotica (deel)systemen ontwikkeld. Zo bestaan er flexibele, uitbreidbare infrastructuren voor elektrische bediening, activatoren en stopcontacten. Die groeien mee met veranderende behoeften in een woonsituatie. Zo zijn er systemen met plintgoten per ruimte, verbonden met de hoofdmeterkast. Er bestaan ook onbedrade systemen op batterijen en systemen waarbij een schakelsignaal via het elektriciteitsnet wordt meegestuurd. Deelsystemen voor het schakelen van verlichting, intercom of beveiliging worden ook als set via internet en bouwmarkten aangeboden. Een voorbeeld is het betaalbare en uitbreidbare "E-Domotica".

­